هنگامی که این سوال مطرح می شود؛ تفاوت میان صدای فراگیر ۵.۱ با ۶.۱ چیست، اغلب ما از پاسخ به این سوال عاجز می مانیم. اگر از هر کس دیگری نیز بپرسید که چه تفاوتی میان دالبی و DTX وجود دارد احتمالا به جوابی نخواهید رسید. امروز می خواهیم این موضوع را در آی تی ویکی بررسی کنیم. با ما همراه باشیم:
با اینکه فقط سه بازیگر اصلی در صنعت صدای فراگیر وجود دارد، اما هر کدام دارای مجموعه ای از فناوری های انحصاری در رابطه با صدای فراگیر هستند. هر چند که تشابه قابل ملاحظه ای میان هر یک وجود دارد اما فناوری آنها نسبتا با هم تفاوت دارد. بطوريکه اين موضوع ارزش بررسي اینکه چه چیزی موجب می شود هر یک از این فرمت ها منحصربه فرد باشند را دارد؛ پيش از آنکه يک سيستم سينماي خانگي نصب کنيم که تنها از يکي از فرمت هاي استاندارد پشتياني مي کند.
دالبی
با اینکه به نظر می آید دالبی (Dolby) دارای هزار و یک فرمت مختلف است. اما تنها شناخت دو گونه آن اهمیت دارد. زیرا فرمت هاي دیگر تغييرات نامحسوسي با خود به همراه دارند؛ اما هيچ تغيير بخصوصی در فناوری اولیه آنها ايجاد نمي شود. اکنون، می خواهیم به بررسی دالبی پرولاجیک و دالبی دیجیتال بپردازیم:
دالبی پرولاجیک
دالبی پرولاجیک (Dolby Pro Logic) قدیمی ترین فناوری کد گذاری صدا است. احتمالا برای شما مشتاقان دستگاه های صوتی، این فناوری است که از آن بارها استفاده کرده اید.
دانستن این نکته ضروری است؛ با اینکه این ویژگی تقریبا در همه گیرنده هایی که فروخته می شود؛ وجود دارد اما یک صدای فراگیر حقیقی نیست. از نظر فنی، این فناوری به عنوان صدای «فراگیر مجازی» طبقه بندی می شود بطوریکه گفته می شود این یک فناوری سطح پایین است که اغلب انتظارات شما را از گیرنده ی صدای فراگیری که استفاده می کنید؛براورده می کند. پرو لوجیک یک استاندارد محبوب برای بازیهای کامپیوتری بود تا اینکه تولیدکنندگان کامپیوتر شروع به ساخت کارتهای صدای ۵.۱ ،۶.۱ و ۷.۱ کردند بطوریکه می توانستند تجربه شنیدن صدای فراگیر حقیقی را برای کاربران امکان پذیر سازند.
طراحی فرمت اولیه فقط شامل استفاده از دو کانال و گاهی اوقات یک ساب ووفر بود. معمولا، این ساب ووفر داخل اسپیکرهایی که برای آن عرضه می شد، تعبیه می شد. سیستمهای صوتی مرسوم در دهه ۷۰ که شامل اسپیکرهای جعبه مانند چوبی بودند را تصور کنید. سیستم پرولاجیک صدای دریافتی از رکوردر، نوار کاست و یا فیلم VHS را دیکد کرده و سپس آن را از دو کانال پخش می کرد تنها با این تغییر که صدا در چپ و راست ایجاد می شد.
سیستم پرولاجیک ۲ (Pro Logic II) بعدها عرضه شد، و قابلیتی به آن اضافه شد که می توانست صدا را بین ۵ اسپیکر و یک سابووفر مجزا پخش کند. فناوری مورد استفاده در اصل همانند گذشته بود، اما از قابلیت پخش چند کانالی پشتیبانی می کرد. با این حال هنوز هم صدای فراگیر واقعی نبود، چرا که شما صدای متفاوتی از هر یک از اسپیکر دریافت نمی کردید. تنها تغییر موجود این بود که صدا بجای فقط از چپ و راست، از چند جهت پخش میشد.
هر چند این فناوری از نظر صدای فراگیر واقعی، کاملا بی فایده نیست، ولی مطمئناً این فرمت انتخاب مناسبی برای بازی یا دیدن فیلم نخواهد بود (اگرچه در منو صدا تنظیماتی بطور معمول هر دو فناوری وجود دارد) این فناوری در جایی مفید است که شما فقط با صدا سر کار داشته باشید. مثلاً اگر شما در حال گوش دادن به Spotify هستید، صوتی که می شنوید در هر صورت استریو است، در نتیجه هنگامی که اسپیکرهای بیشتری به این ترکیب می افزایید به آن هیچ آسیب و ایرادی وارد نمی شود.
بطور خلاصه دو استاندارد Dolby Pro Logic IIx و Dolby Pro Logic IIz لزوماً شبیه همان Pro Logic اولیه هستند. به Dolby Pro Logic IIx قابلیت پردازش صدا بین ۶ یا ۷ کانال (۶.۱ یا ۷.۱) با توجه به پیکربندی اسپیکرهای شما اضافه شده است.
به Pro Logic IIz هم یک بُعد جدید یعنی ارتفاع اضافه شده است. این بعد جدید به شما اجازه می دهد که اسپیکرهای اضافی، بالای اسپیکرهای چپ و راست جلو برای ایجاد افکتهای صوتی واقعی تر نظیر خش خش شاخه های درخت و یا باران قرار دهید.
دالبی دیجیتال
دالبی دیجیتال (Dolby Digital) جانشین پرولاجیک است وقتی عرضه شد که سیستمهای فراگیر ۵.۱ در حال همه گیر شدن در بین مصرف کنندگان خانگی سراسر جهان بود. این فناوری از یک دیکدر داخلی برای رمز گشایی سینگال و تفکیک صداهای خاص به یکی از ۵ اسپیکر مستقل (جلو چپ و راست، عقب چپ و راست، کانال مرکزی) استفاده می کند. در این استاندارد، هر اسپیکر بطور مجزا از بقیه کار می کند (البته اگر صدای ورودی بصورت ۵.۱ کانال فراگیر کد شده باشد) و به این ترتیب تجربه صدای فراگیر حقیقی امکان پذیر می شود.
لازم است توجه داشته باشید که صدای دالبی دیجیتال یک صدای اتلافی (Lossy) است. به این ترتیب که صوت موردنظر در استودیو کدگذاری و فشرده شده تا بتوان آنرا بر روی یک دیسک گنجاند، یا بتوان در ارسالهای ماهواره ای و کابلی از حداقل ممکن پهنای باند استفاده کرد. بعنوان مثال، شرکت Netflix فیدهای صوتهای خود را نیز برای کاهش نیاز به سرور فشرده می کند.
دو گونه، Dolby Digital EX و Dolby Digital Plus تقریبا از بسیاری جهات مشابه همان دالبی دیجیتال اولیه هستند جز اینکه که یک کانال مستقل در Digital EX و دو کانال مستقل در Digital plus اضافه شده است. این قابلیت، امکان پشتیبانی از سیستم فراگیر ۶.۱ و ۷.۱ را می دهد.
نوع دیگری از صدای دالبی که می توان برشمرد Dolby TrueHD نام دارد. با اینکه TrueHD هنوز هم از فشرده سازی بهره می گیرد اما بدون اتلاف (Lossless) محسوب می شود. و در حقیقت کیفیت صدا هنگامیکه دیکد و پخش می شود، کاهش نمی یابد. از آنجایی که حجم فایلهای صوتی TrueHD بیشتر از انی هستند که در یک CD یا DVD بگنجند، فقط در دیسکهای بلوری قابل استفاده هستند. پشتیبانی از این استاندارد (بین سازندگان) متفاوت است و خیلی از گیرنده های موجود از TrueHD پشتیبانی نمی کنند.
DTS
DTS اشتراکات زیادی با دالبی دیجیتال دارد. هر دو دارای ویژگی اتلافی و کدگذاری در استودیو ضبط صدا هستند. همچنین هر دو استاندارد در گیرنده عملیات دیکدینگ را انجام می دهند و نیز اندکی از کیفیت صدا در هر دو استاندارد نسبت به صدای اصلی، کاهش پیدا می یابد. آنطور که گفته می شود DTS بیت ریت بیشتری را نسبت به دالبی دیجیتال منتقل می کند که منجربه کمتر شدن افت کیفیت صدای اصلی خواهد شد.
البته این بدین معنی نیست که تفاوت قابل توجهی وجود دارد. برای مصرف کنندگان خانگی متوسط، کیفیت صدا در DTS و دالبی دیجیتال تقریباً یکسان است. این مسئله بدلیل کیفیت اسپیکرهایی هستند که اغلب ما در خانه داریم. اگر شما صاحب اسپیکرهای نسبتا رده بالایی نباشید، این تفاوت قابل چشم پوشی بوده و شانس اینکه بتوانید تفاوت میان آن دو را بگویید ناچیز است. اگرچه افراد زیادی وجود دارند که مدعی هستند این تفاوت را می توانند تشخیص دهند.
چنانچه گیرنده شما از DTS-ES پشتیبانی کند آنگاه شما می توانید در صورت داشتن ۶ اسپیکر از سیستم صدای ۶.۱ مجازی استفاده کنید.همچنین درباره پشتیبانی از استاندارد DTS شایان ذکر است با اینکه در حال رشد است اما با این حال در تمام گیرنده های رده مصرف کننده مانند دالبی دیجیتال پشتیبانی نمی شود.
DTS Neo:6
استاندارد DTS Neo:6 نسخه مشابه Prologic II در DTS است. این فرمت نیز صدای فراگیر حقیقی نیست اما با تقسیم سیگنال میان ۵ یا ۶ اسپیکر، یک تجربه مجازی از آن را ارائه می کند. خیلی ها ادعا می کنند که استاندارد DTS Neo:6 نسبت به Prologic II بهتر است. ولی باز می بایست تکرار کنیم که بر روی اغلب اسپیکرهای رده مصرف کننده، شما نمی توانید هیچ تفاوتی حس کنید. با هر قصد و منظوری که از انها استفاده کنید، هر دو دارای کیفیت یکسان هستند مگر اینکه شما صاحب اسپیکرهای بسیار با کیفیت باشید.
DTS-HD Master Audio
آیا متوجه روندی که استانداردها تا به اینجا طی کرده اند؛ شده اید؟ DTS-HD Master Audio نسخه ی DTS از استاندارد Dolby TrueHD است. هر دو شباهت قابل توجهی در زمینه استفاده از فشرده سازی بدون اتلاف (lossless)، پشتیبانی از صدای چند کاناله، و حجم فایل زیاد که باعث می شود فقط در بلوری قابل ذخیزه سازی باشند؛ را دارند. تفاوتشان چیست؟ از انجا که هر دو بدون اتلاف هستند، نسبتا مشکل است؛بگوییم. از انجایی که دالبی و DTS مایل به ارائه اطلاعات اختصاصی استانداردهای خود نیستند. لذا هر چیزی که در مورد آنها گفته می شود مشابه و براساس تجربه شخصی خواهد بود.
THX
THX برخلاف دو استاندارد قبلی و یک فرمت واقعی محسوب نمی شود و در حقیقت یک سری دستورالعمل هایست که توسط شرکت THX برای کیفیت عرضه شده است. THX (مطابق وبسایت این شرکت) قصد دارد «بالاترین استانداردها را برای دستگاه های صوتی و تصویری سینمای خانگی را ایجاد کند»
امروزه، از انجا که تاییدیه THX به مفهوم بالاترین کیفیت محسوب می شود، فقط در گیرنده های رده بالا در موجود است. برخلاف دو استاندارد دیگر، THX محدود به صدا نیست. دستگاه های ویدئویی نیز می توانند تاییدیه THX را داشته باشند.
سازنده THX، آقای Tomlinson Holman، این استاندارد را بعد از کار با شرکت لوکاس توسعه داد.که به منظور توسعه استانداردهای کیفی است که می توان به بازتولید دقیق موسیقی متن فیلم بازگشت جدای –سومین فیلم سری از فیلم های جنگ ستارگان اشاره کرد . THX از آن موقع به صورت یک شرکت مجزا، با سرمایه گذاری مشترک لوکاس فیلم و لابراتوارهای کریتیو آغاز بکار کرد.
تقریبا رسیدیم به بخش نتیجه گیری. باره دیگر که به تنظیمات گیرنده خود رجوع کردید و با حس سردرگمی درباره فرمت ها مواجه شدید؛ امیدواربم اطلاعاتی که امروز بدست آوردید را به یاد آورید و به درستی انتخاب کنید. و این بستگی دارد به اینکه کدام یک از صداهایی که از سیستم موردنظر خود می شنوید، به نظرتان بهترین باشد. به نظر شما کدام انتخاب بهترین است؟ نظرات خود را در این باره با ما در میان بگذارید: